تربت

تربت

سید محمد جواد شبیری/ دانشنامه اسلام

تربت در لغت به معنای «خاک‌» است (رجوع کنید به ابن‌منظور؛ فیروزآبادی، ذیل «ترب‌») و در فرهنگ شیعی صرفاً به خاکی که از اطراف قبر امام حسین علیه‌السلام برداشته میشود، اطلاق می‌گردد. برخی احتمال داده‌اند که به خاکی که از اطراف هر قبر مقدّسی، همچون قبر امامان و پیامبران و شهیدان و صالحان‌، برداشته می‌شود، تربت می‌گویند، ولی معنای شایع یا منحصر آن خاک قبر امام حسین علیه‌السلام است و مراد از کلمه «الطین‌» یا «طین القبر» هم در روایات ائمه علیهم‌السلام به احتمال بسیار همین معناست ( رجوع کنید به شهیدثانی، 1378 ش‌، ص‌؛ یوسف بحرانی، ج 7، ص 261؛ طباطبائی، ج2، ص 228؛ آل کاشف ‌الغطاء، ص‌؛ کلباسی، ص‌ـ 28). تربت گاه مجازاً به معنای «گور»، بویژه مزار صالحان‌، به کار می‌رود( رجوع کنید به ابن‌بابویه‌، 1363 ش‌، ج1، ص‌، ج2، ص‌، 227، 260؛ طوسی، 1401، ج6، ص‌؛ دهخدا، ذیل واژه‌). ابوریحان بیرونی (ص‌) از مزار امام حسین علیه‌السلام با تعبیر «تربت مسعوده‌» یاد کرده است‌. تربت همواره نزد شیعیان محترم و مقدّس و «شعار» آنان بوده است ( رجوع کنید به آل کاشف الغطاء، ص 32). در حدیث و فقه شیعی آثار و آداب و احکام ویژه‌ای دارد.

………….